„Świat umiera, a my nawet tego nie zauważamy” – mówiła Olga Tokarczuk w Sztokholmie odbierając nagrodę Nobla. Dziś, w czasie pandemii powtarzanie, że nie ma powrotu do stanu sprzed kryzysu, stało się banalnym wręcz rytuałem. Wszak zdecydowana większość respondentów deklaruje w badaniach społecznych, że liczy na powrót „normalności”, czyli do życia, jakie wiedli przed atakiem wirusa COVID-19.
Jednocześnie jednak już na długo przed kryzysem czuliśmy, że „dobrze już było”, że wkroczyliśmy w etap strukturalnych przemian wszystkich wymiarów życia w związku z narastającym kryzysem ekologicznym, ekspansją nowych technologii, zmianami demograficznymi, z najważniejszymi – wyludnianiem się i starzeniem społeczeństwa. Pandemia stała się katalizatorem przyspieszającym przełom, doprowadzając do zamrożenia społeczeństw i gospodarek, przyspieszyła wiele procesów, czyniąc z wielu dotychczasowych fantazji nową rzeczywistość. Nie potrafimy jej jeszcze zrozumieć, bo brakuje odpowiednich pojęć dla opisu stanu społeczeństwa i kultury po pandemii. Koncentrujemy się więc na kwestiach znanych z przeszłości, przygotowując do powtórki z historii. Obawiamy się, że narastający kryzys gospodarczy spowoduje radykalne zmniejszenie finansowania kultury zarówno ze środków publicznych, jak i prywatnych. Te słuszne obawy przesłaniają jednak istotniejszy problem. Pandemia, doświadczenie zamknięcia w domach, zdalnego nauczania i zamrożenia instytucji kultury, dla których głównym sposobem kontaktu z odbiorcami stał się internet, przypieczętowały proces opisywany przez badaczy społecznych od lat. Dopełniła się migracja mieszkańców współczesności do nowej, hybrydowej i wieloskalarnej czasoprzestrzeni społecznej. Przywiązani przymusowo do lokalności swych mieszkań i sąsiedztw staliśmy się jednocześnie obywatelami cyfrowego świata współpracując, debatując i porozumiewając się z innymi bez zwracania uwagi na ich adres pocztowy, bo kluczem do uczestnictwa stał się adres IP.
To doświadczenie szybko ujawniło słabość technoutopii obiecujących szczęście dla wszystkich w nowej, cyfrowej rzeczywistości – wykluczenie cyfrowe spotęgowało skutki innych wykluczeń, eliminując z dostępu do zdalnej edukacji, kultury i możliwości wielu form pracy osoby bez odpowiednich kompetencji, pozbawionej dostępu do infrastruktury technicznej. Pandemia i sytuacja lockdownu z pełną jaskrawością pokazała skalę zaniedbań i wykluczenia osób z niepełnosprawnościami, skalę lekceważenia potrzeb i oczekiwań młodzieży, nadała nowego sensu pojęciu przemocy domowej. Jednocześnie też ujawniła nowe formy samoorganizacji, solidarności, troski, nowe praktyki kulturowe i innowacyjne formy obecności w przestrzeni publicznej, z praktykami protestu z zachowaniem dystansu społecznego włącznie.
Jeśli więc dziś mówimy, że nie ma powrotu do stanu sprzed kryzysu, to uznać musimy, że nie ma po prostu powrotu do starej, trójwymiarowej czasoprzestrzeni społecznej skonstruowanej wokół miejsc i instytucji pracujących w godzinach otwarcia w ramach bezpiecznych budżetów, praktyk kulturowych i artystycznych opartych na stosunkowo łatwym dostępie do możliwości przemieszczania się po całym świecie i na dostępie do publiczności traktującej kulturę jako oczywistą w przestrzeni miejskiej ofertę.
Czas więc zastanowić się nad kulturą i społeczeństwem w hybrydowej i wieloskalarnej czasoprzestrzeni społecznej. Co ta nowa kondycja oznacza dla funkcjonowania instytucji, artystów, dla uczestnictwa w kulturze, dla korzystania z praw obywatelskich i podmiotowości politycznej. Jak ewoluować będzie społeczne postrzeganie kultury i sztuki, jak zmieniać się będą ludzkie potrzeby w nowej, postpandemicznej rzeczywistości? To pytania, które podejmiemy podczas Seminarium Lokalnego CreArt w Lublinie pn. „Pandemiokracja. Kultura i sztuka w nowej czasoprzestrzeni społecznej” organizowanego w ramach projektu „CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej” współfinansowanego w ramach programu Unii Europejskiej „Kreatywna Europa”.
Harmonogram:
23 czerwca 2020 r. (wtorek), godz. 17:00
Edwin Bendyk, Waldemar Tatarczuk, Ewa Domańska, Agnieszka Kurant
26 czerwca 2020 r. (piątek), godz. 14.30
Edwin Bendyk, Waldemar Tatarczuk, Bogna Świątkowska oraz: Marta Gendera, Wojciech Kozłowski, Paweł Łysak, Joanna Mytkowska, Piotr Stasiowski, Monika Szewczyk, Marek Wasilewski, Hanna Wróblewska
27 czerwca 2020 r. (sobota), godz. 14:30
Edwin Bendyk, Waldemar Tatarczuk, Piotr Krajewski, Piotr Celiński
Linki do poszczególnych webinarów zostaną umieszczone w wydarzeniach na Facebook’u. Wydarzenie będzie tłumaczone na Polski Język Migowy (PJM).
*Źródło: lublin.eu
Komentarze